ΟΙ ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΟΥ ΡΗΝΟΥ ΣΤΕΦΑΝΗ, 2008

Τα κινήματα της Εννοιολογικής Τέχνης, των Happenings, των Performances, της Process Art, τα Earth and Site Works, της Περιβαλλοντικής Τέχνης κλπ. αναπτύχθηκαν στην Ευρώπη και στην Αμερική από τη δεκαετία του ’60. Στην Κύπρο όμως, μέχρι το 1990 ελάχιστοι καλλιτέχνες ασχολήθηκαν με αυτά τα είδη τέχνης.

Ο Ρήνος Στεφανή παρουσίασε τις Πράξεις του το 1990. Συνεργάστηκα τότε μαζί του για πρώτη φορά, στις Καταγραφές, στη περιοχή του Ακάμα. Δημιουργήσαμε έργα-κατασκευές, δουλεύοντας κυρίως με ξύλα, πέτρες, κόκαλα και ότι υλικό της φύσης ήταν διαθέσιμο. Μάλιστα, όταν μερικά από τα έργα «ανακαλύφθηκαν» από ψαράδες, βοσκούς και διάφορους «ειδικούς», όλοι διαβεβαίωναν τα Μέσα Ενημέρωσης ότι επρόκειτο για έργα … σατανιστών!
Από τον απομακρυσμένο Ακάμα, ο Ρήνος θέλησε να μεταφέρει τα δρώμενα του στη Λευκωσία. Γέμισε την Γκαλερί Αποκάλυψη με χώμα, και στις 10 Απριλίου 1991 πραγματοποίησε την performance Πράξη με Χώμα. Οι αντιδράσεις του κοινού ήταν ποικίλες. Ανάμεσα σ’ άλλα, θυμάμαι που ακούστηκε και η «προχωρημένη» άποψη ότι έπρεπε να παρουσιαστεί εντελώς γυμνός.
Η ονομασία «Πράξεις» με την οποία ο Ρήνος καθιέρωσε αυτά τα δρώμενα, θέλει να τονίσει την προτεραιότητα της πράξης σε σχέση με τη θεωρία. Η Τέχνη δε γίνεται μόνο με δηλώσεις και θεωρίες. Στις 27 Οκτωβρίου 1991, παρουσίασε την εγκατάσταση «Κούκλες σε Κλίνες» στους Τάφους των Βασιλέων στην Πάφο. Μια άλλη σημαντική Πράξη ήταν το happening «Maa-Mannequins» στις 20 Ιουλίου1992 στην παραλία του Κόλπου των Κοραλλίων, όπου τοποθέτησε 20 πλαστικές κούκλες ανάμεσα στους ανυποψίαστους λουόμενους. Το 1993 σε μια δικοινοτική έκθεση, παρουσίασε την εγκατάσταση «Ποντικοπαγίδες» στην Πύλη Αμμοχώστου στη Λευκωσία, και λίγο αργότερα τις μετέφερε στο Κάστρο της Κερύνειας. Τον Ιούλιο του 1993, σε ένα ταξίδι του στη Λατινική Αμερική, ο Ρήνος πραγματοποίησε την Πράξη Osoguaico, στο Σαν Αγουστίν στις Άνδεις της Κολομβίας. Η πιο γνωστή του Πράξη όμως είναι η εγκατάσταση «Στρατιώτες-Στόχοι». Τον Μάιο του 1994, κατά τη διάρκεια της έκθεσης του Πανελλήνιου Συμποσίου Τέχνης στη Πύλη Αμμοχώστου στη Λευκωσία, κλάπηκαν τρεις από τους Στρατιώτες. Αυτό το πρωτοφανές γεγονός τροφοδότησε με «πολεμικό υλικό» τα Μέσα Ενημέρωσης και προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις από την Αστυνομία, τον Δήμο Λευκωσίας, το Επιμελητήριο Καλών Τεχνών, το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού κλπ. Μια από τις πιο κωμικοτραγικές πτυχές αυτής της υπόθεσης ήταν οι διάφορες καταθέσεις που έδωσε ο Ρήνος στην αστυνομία. Έκτοτε η «υπόθεση Στρατιώτες-Στόχοι» παραμένει μερικώς ανεξιχνίαστη στο Τμήμα Ανιχνεύσεως Εγκλημάτων, με αριθμό μητρώου Σ/744/94.
Το καλοκαίρι του 1998, η Αμερικανίδα γλύπτρια Ελίζαμπεθ Ντόριγκ, ο Σέρβος ζωγράφος Σάσια Σάβικ, ο Ρήνος και εγώ, κατασκευάσαμε τη μεγάλη Σφαίρα με σκουπίδια, σε παραλιακή περιοχή του Ακάμα. Θυμάμαι που υπάλληλοι του Τμήματος Δασών μας είπαν να σταματήσουμε αμέσως «αυτό που κάναμε», γιατί δεν είχαμε άδεια να μαζεύουμε σκουπίδια! Δύο χρόνια αργότερα, η ίδια ομάδα καλλιτεχνών, πραγματοποιήσαμε την εγκατάσταση sea@net σε άλλο σημείο του Ακάμα.
Το καλοκαίρι του 2005 ο Ρήνος ταξίδεψε στον Αμαζόνιο και πραγματοποίησε την Πράξη Ama – zon, στη περιοχή που ενώνονται τρεις χώρες: Βραζιλία, Περού και Κολομβία.
Οι πιο πάνω είναι μόνο μερικές από τις Πράξεις του Ρήνου Στεφανή. Κάθε Πράξη συνοδεύεται από άπειρες λεπτομέρειες, οι οποίες αποτελούν ίσως και την πραγματική, δυναμική σχέση της τέχνης με το κοινό. Αυτό είναι, πιστεύω, και το νόημα των Πράξεων, ο επαναπροσδιορισμός της σχέσης του έργου τέχνης με το θεατή. Την ώρα που πολλοί καλλιτέχνες προσπαθούν να επεξηγήσουν τα έργα τους με γραπτά κείμενα και παρουσιάσεις, ο Ρήνος με τις Πράξεις του κατάφερε να εμπλέξει το κοινό. Το κατάφερε, γιατί εφευρίσκει και χρησιμοποιεί αμφίσημες εικόνες, οι οποίες εμπεριέχουν δύναμη, σαρκασμό και χιούμορ.

Σούζαν Βάργκας, ζωγράφος, 2008