Κείμενο του Ανδρέα Χατζηθωμά, περιοδικό «Νέα Εποχή», Καλοκαίρι 2004, Η ζωγραφική του Ρήνου Στεφανή
Όταν, πριν από αρκετά χρόνια, πρωτοείδα τη δουλειά του Ρήνου Στεφανή, μου έκανε εντύπωση η ειλικρίνεια που διαπερνούσε ολόκληρο το έργο του. Η ζωγραφική του αποκάλυπτε τις δικές του ανησυχίες, τους δικούς του προβληματισμούς με τρόπο αυθόρμητο και γνήσιο. Πίστεψα ότι αυτός ο καλλιτέχνης έχει να δώσει στον τόπο του μια ξεχωριστή αίσθηση της Τέχνης.
Και πράγματι, από τότε παρακολουθώ την πορεία του Ρήνου Στεφανή και κάθε φορά με εντυπωσιάζει αυτή η διάχυτη αμεσότητα που έχει το έργο του και η ειλικρίνεια που το διέπει. Μέσα από τα έργα του καλλιτέχνη πραγματικά ξεπηδούν αισθήματα, χρώματα και σχήματα. Αισθήματα χαράς και αυθόρμητης ευεξίας, χρώματα ζωντανά, γεμάτα φρεσκάδα και δυναμισμό, σχήματα που προκαλούν τις αισθήσεις και δημιουργούν καινούργιους καλόδεχτους κόσμους. Τα έργα του θεματικά πηγάζουν μέσα από την καθημερινότητα της ζωής, όπως ο ίδιος ο καλλιτέχνης τη βιώνει ανάμεσα στο συναίσθημα και την επικοινωνία με τον συνάνθρωπο του.
Απλοποιεί την τεχνική του συνεχώς για να έχει περισσότερη αμεσότητα με το έργο του. Είναι μια αμφίδρομη σχέση που οδηγεί τον ίδιο τον καλλιτέχνη σε μια ωριμότητα που του διανοίγει δρόμους για καινούργιες εμπειρίες και νέες κατευθύνσεις. Το ανήσυχο πνεύμα του, η γόνιμη περιέργεια του για το πριν και το μετά της ζωής, οι φυσικές αντιδράσεις του ανθρώπινου περιβάλλοντος είναι στοιχεία που διεισδύουν στη σκέψη του καλλιτέχνη και, αφού φιλτραριστούν, μεταπλάθονται σε ιδέες και εικόνες που αποτυπώνονται στο καναβάτσο του. Αποτυπώνονται όμως με τρόπο εκφραστικά ελεύθερο, σχεδόν παιδικό, για να δώσουν την προοπτική της αθωότητας, της απλότητας, της αυθόρμητης διατύπωσης των συναισθημάτων. Η πολύπλοκη, η συγχυσμένη, η πολύβουη καθημερινότητα περνά μέσα από τη διαδικασία της αφαίρεσης και κατακρατά ο δημιουργός αυτό που πρέπει να υπάρχει, αυτό που χρειάζεται και αυτό που είναι λειτουργικό. Τα άλλα εξαφανίζονται, γιατί είναι ανούσια, άχρηστα, ανώφελα.
Αυτή η διαδικασία προϋποθέτει τόλμη, αποφασιστικότητα και ισχυρό τεμπεραμέντο από την πλευρά του καλλιτέχνη. Μακριά από συμβιβασμούς και ψεύτικες ωραιοποιημένες εικόνες, ο Ρήνος Στεφανή θέλει να επικοινωνήσει με το θεατή άμεσα και ειλικρινά, επιδιώκει να τον φιλοξενήσει μέσα σ’ ένα κόσμο χωρίς προσποιήσεις και επιτηδευμένα εκφραστικά μέσα. Θέλει να ιδωθεί ο κόσμος εξαρχής, αγνός, απλός, άμεσος, ισορροπημένος στα μέτρα τα ανθρώπινα. Η απλοποίηση των σχημάτων, η τολμηρή χρωματική σύνθεση και οι θεματικές αποτυπώσεις είναι μια δύσκολη διεργασία και μια συνειδητή επιλογή που, για να γίνει αποδεκτή, θα πρέπει ο θεατής να έχει την ικανότητα να διεισδύσει με το βλέμμα του πιο βαθιά από την επιφάνεια του πίνακα, να δει πίσω από τα σχήματα και τα χρώματα το πραγματικό πρόσωπο της ζωής ή, τουλάχιστον, να κατανοήσει πως πρέπει να είναι η ζωή και πως την κατάντησε ο σύγχρονος πολιτισμός. Αυτή η διαδικασία χρειάζεται να στηριχτεί στο συναίσθημα και στις ευαισθησίες των ανθρώπων που αναζητούν να εξάξουν από την πολυπλοκότητα της ζωής την ουσία των πραγμάτων.
Πολυταξιδεμένος ο Ρήνος Στεφανή αποκόμισε πολλές εμπειρίες που τις διοχέτευσε θετικά στη δουλειά του. Ο συνεχής διάλογος σε θέματα τέχνης με την Κολομβιανής καταγωγής σύζυγο του, Σούζαν Βάργκας, τον βοήθησε να αναθεωρήσει πολλές απόψεις για τη ζωή του και την καλλιτεχνική δημιουργία, οδηγώντας τον σε νέους δρόμους ποιοτικής και ποιητικής ενασχόλησης με το αντικείμενο του. Με λιτότητα, αλλά και δυναμισμό, απλοποιεί τις φόρμες του και κινείται περισσότερο σε αφηρημένες αναφορές με επίκεντρο τον άνθρωπο. Ποτέ δεν απομακρύνεται όμως από τον τόπο και τις συνήθειες του, από την ιστορική πραγματικότητα και τις παραδόσεις της χώρας του. Μάλιστα είναι φορές που κάνει βαθιά βουτιά στο παρελθόν για να αναζητήσει τις ρίζες του, και εκεί αποκαλύπτει μια ξεχωριστή εκφραστική δυνατότητα γεμάτη πάθος, ενόραση και απροσμέτρητη ευαισθησία, στοιχεία που βρίσκουν αντανακλάσεις σ όλο του το έργο, χωρίς, βέβαια, ποτέ να αποσπούν τον ίδιο από το βασικό ζητούμενο που είναι η εικαστική διατύπωση των θεμάτων του. Και είναι αυτό μια ουσιώδης πτυχή της όλης δημιουργικής του προσπάθειας και αποτελεί θα’ λεγα τη βάση του καλλιτεχνικού του οράματος.
Τα χρόνια 1986 –1989 ήταν χρόνια αναζήτησης και περιπλάνησης για τον καλλιτέχνη. (Ισπανία, Ολλανδία, Αγγλία) Το 1989παρουσίασε τη δουλειά του με τίτλο « Ισπανικά» στην Crypt Gallery του Λονδίνου. Λιτότητα, ισορροπία και τάξη χαρακτήριζαν αυτό τον κύκλο της δημιουργίας του που κύριο γνώρισμα του ήταν η έντονη εσωτερική πυκνότητα, το γήινο χρώμα και το αφαιρετικό ιδίωμα.
Το 1990 ο Ρήνος Στεφανή θα δώσει τα πρώτα του έργα που φέρουν το γενικό τίτλο «Πράξεις». Η πρώτη πράξη ήταν οι «Καταγραφές» σε συνεργασία με τη σύζυγο του Σούζαν Βάργκας. Το 1991 ο καλλιτέχνης θα προχωρήσει στην «Πράξη με χώμα» άλλη μια πειραματική δουλειά που θα του ανοίξει το δρόμο για μια εικαστική παρέμβαση – πράξη στους Τάφους των Βασιλέων στην Πάφο. Τον Ιούλιο του 1992 έχει άλλη μια εικαστική παρουσία με τον τίτλο «Maa – mannequins» αυτή τη φορά στον Κόλπο των Κοραλλίων. Τον Απρίλη του 1994, στον Ακάμα, παρουσιάζει τη συμβολική εργασία του «Στρατιώτες – Στόχοι». Μια εργασία που τα συστατικά της μέρη μετακινούνται και τοποθετούνται ανάμεσα στους λουόμενους στη θάλασσα. Το 1995 το έργο αυτό αλλάζει σε «Άνθρωποι – Στόχοι» και εκπροσωπεί την Κύπρο σε Διεθνή Έκθεση στη Σάμο, Ξάνθη και Θεσσαλονίκη. Με το ίδιο έργο το 2000 συμμετέχει στην έκθεση «Από τη σμίλη στο ήλεκτρο – σύγχρονη Κυπριακή Γλυπτική» πού οργανώνουν οι Πολιτιστικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού.
Παράλληλα με τις «Πράξεις» και τις κατασκευές, ο καλλιτέχνης συνεχίζει τις προσωπικές του αναζητήσεις και στην καθαρή ζωγραφική. Έτσι το 1998 εμφανίζονται τα «Ερωτικά» του, μια καινούργια δουλειά που προεκτείνεται σε επιμέρους ενότητες, όπως οι σειρές «Ακροβάτες», «Χορευτές», «Φυτευτές», «Βρύσες» και άλλες. Κυρίαρχο στοιχείο σ’ όλες αυτές τις συνθέσεις είναι ο άνθρωπος. Παντού κυριαρχεί η παρουσία και οι εκδηλώσεις των ανθρώπων που κινούνται από μια εσώτατη διάθεση να κατακτήσουν το χώρο και να διανύσουν το χρόνο με πάθος και αγωνία, πείσμα και ορμή.
Τα έργα αυτών των σειρών δονούνται από έντονους συναισθηματικούς κραδασμούς, γεμάτους ερωτισμό, σφρίγος και αδημονία. Ο έρωτας απαλλαγμένος από σύνδρομα και ενοχές, μακριά από υποκρισίες και αναστολές διαδραματίζει σημαίνοντα ρόλο στην όλη σύνθεση των πινάκων. Το παιχνίδι των αντιθέσεων, το αχαλίνωτο πάθος, η αμεσότητα και ο αυθορμητισμός είναι τα κύρια στοιχειά που ανεβάζουν τα έργα σε μια αισθαντική κορύφωση που αποκαλύπτει αθέατες πτυχές της ανθρώπινης υπόστασης.
Σημειώνει χαρακτηριστικά ο ίδιος ο καλλιτέχνης:
« Mε ενδιαφέρει περισσότερο η αμφισημία που υπάρχει κρυμμένη σε κάθε ερωτικό, ακροβατικό ή άλλο φαινόμενο, προσπαθώ να βγάλω κάποιο εικαστικό συμπέρασμα που να έχει σχέση με την ουσία. Αυτή η αναζήτηση της συμβολικής ή μεταφορικής διάστασης είναι νομίζω ένα παιχνίδι που έχει να κάνει με τον χαρακτήρα μου που δεν ικανοποιείται με την καθιερωμένη τάξη πραγμάτων. Όλο αυτό το ψάξιμο δεν γίνεται με λογοτεχνικούς ή με πολιτικούς ή με φιλοσοφικούς όρους, οι κανόνες του παιχνιδιού είναι καλλιτεχνικοί. Νιώθω ότι είμαι μπλεγμένος σε ένα ‘ακροβατικό’, που συχνά αγγίζει τη μεταφυσική. Είναι μια αγωνιώδη προσπάθεια του καλλιτέχνη να διατηρήσει την αξιοπρέπεια του»
Η καλλιτεχνική πορεία του Ρήνου Στεφανή συνεχίζεται και εξελίσσεται σταθερά, εμπλουτιζόμενη με νέα στοιχεία που προσδίνουν στην προσωπικότητα του καλλιτέχνη μεστότητα και καθιστούν την παρουσία του στο δύσκολο χώρο των εικαστικών περισσότερο ουσιαστική. Ανάμεσα σ΄αυτά τα νέα στοιχεία μπορεί εύκολα να επισημάνει κάποιος τη χρήση του υλικού, που ξεφεύγει πια από αυστηρούς κανόνες και τοποθετείται με περισσότερο αυθορμητισμό και παιδική θα ‘λεγα αφέλεια. Ακόμη προστίθενται περισσότεροι συμβολισμοί που συνδέονται με τη σημερινή συμπεριφορά του ανθρώπου, ο οποίος εγκαταλείπει σταδιακά την παράδοση και την ιστορία του τόπου του. Τερατόμορφα πουλιά, καμένα δέντρα, αυτοκινητόδρομοι, εκσκαφείς, μηχανικοί και πολυκατοικίες είναι τα σύμβολα ενός αλλοτριωμένου κόσμου. Αυτά τα σύμβολα ο καλλιτέχνης με μια πικρή ειρωνεία τα αντιπαραθέτει με παραδοσιακά στοιχεία: Παλιές βρύσες, βόδια, γαϊδούρια, ανθρώπους που ασχολούνται με γεωργικές εργασίες κλπ. Το εικαστικό αποτέλεσμα παρόμοιας αντιπαράθεσης τροφοδοτεί τα συναισθήματα, καταυγάζει αλήθειες. Η εικόνα γίνεται έννοια, το χρώμα ιδίωμα, οι μορφές συνείδηση, μνήμη, ανάγκη, πρόκληση, έντονη παρουσία που λειτουργεί με διττή σχέση στον πραγματικό χώρο. Και ο θεατής κριτικά επιλέγει σ΄αυτό το χώρο τη δική του θέση μέσα από ένα γοητευτικό παιχνίδι, στο οποίο όλες του οι αισθήσεις συμμετέχουν «εν χορώ».