Αναφορές

Κείμενο Τώνιας Λοϊζου,  Νοέμβριος 1998

Αν και ο Ρήνος Στεφανή μας έχει συνηθίσει σε ένα εντελώς διαφορετικό είδος τέχνης, εκείνο των δρώμενων όπου η πρόκληση, η συνεχής μεταβολή και η ρευστότητα είναι τα βασικά γνωρίσματα, εδώ έρχεται να εναποθέσει το ζωγραφικό του πια όνειρο σ’ ένα καμβά.  Τώρα οι πειραματισμοί γίνονται άλλοτε αντικατοπτρισμοί που αποδίδονται σε μεγάλες χρωματικές επιφάνειες και επιμένουν να τονίζουν σχήματα και χρώματα και άλλοτε προβάλλουν σκηνές από το μύθο ή τη ζωή των ανθρώπων.  Όλα αυτά ανεξάρτητα ή ομαδικά τοποθετούνται σ’ένα κόσμο που κινείται μεταξύ παράδοσης και φαντασίας, υπόθεσης και πραγματικότητας, ονείρου και αλήθειας. Αρχαία ειδώλια, γραμμικά γεωμετρικά θέματα, τελετουργίες, ζώα και γενικά σκηνές από τη ζωή και το μύθο αλλά και τον έρωτα. Στα έργα με θέμα τον έρωτα, το ζωγραφικό συναντιέται με το κυβιστικό, με πρόθεση να προβάλει δυναμικά και με ένταση την ερωτική στιγμή. Έτσι τα πρόσωπα συνθλίβονται κυριολεκτικά στην πράξη. Πειραματισμός, ένταση, ζωντάνια και ανησυχία είναι μερικά από τα βασικά γνωρίσματα των έργων του Ρήνου Στεφανή.

Κείμενο Αντρέα Χατζηθωμά, εφημερίδα  «Τα Νέα» 16.11.1996

Στη γκαλερί «Γκλόρια» ο Ρήνος Στεφανή με τριάντα τέσσερα έργα του κάνει δυναμική εισβολή στον εικαστικό χώρο του τόπου μας και η περίπτωση του είναι αξιοπρόσεχτη. Παρόλο που ο καλλιτέχνης βρίσκεται στα πρώτα στάδια δημιουργίας, παρόλο που παρουσιάζει ποικιλία τεχνικής προσέγγισης και θεμάτων εντούτοις μέσα από το έργο του προβάλλει με σιγουριά μια πολυσύνθετη προσωπικότητα. Το έργο του Ρήνου Στεφανή περικλείει δύναμη, καθαρή έκφραση, ψυχικό ρεαλισμό. Κινείται δε γύρω από τον εξωτερικό κόσμο που τον περιβάλλει, γίνεται κύριος των πραγμάτων και των δυνάμεων που παλεύουν μέσα του, προσπαθεί να τα κάνει συνείδηση, να τα εξυψώσει σε μια σφαίρα αισθητικής αντικειμενικότητας. Σκοπός του να αφομοιώσει τα πράγματα αισθητικά, να τα κατακτήσει, να τα οδηγήσει στο χώρο της επιθυμίας. Έχει το έργο του την ιδιότητα της αφθονίας, χωρίς ένδειξη διακοσμητικής. Το προστατεύει από τη μίμηση του τυχαίου, ξεπερνά τις λεπτότητες των αποτελεσμάτων της πινελιάς, το σέβεται και το ελέγχει κάθε στιγμή. Το κύριο εφόδιο του Στεφανή είναι το χρώμα. Μ΄αυτό μας δείχνει μια προσωπική ευαισθησία, μια ποιότητα, μια συνειδητή πορεία σε μια κλίμακα που οδηγεί σε συγκρατημένες μα σωστά τονισμένες απηχήσεις. Το βέβαιο όμως είναι ότι η κλίμακα τούτη οδηγεί και σε ωριμότητα, σε γνησιότητα, σε ζωγραφική αίσθηση που έχει χώρο να σταθεί και εφόδια για να ανελιχτεί. Γνήσια η τέχνη του υποταγμένη σε εκφραστικές ανάγκες. Έχει ακριβό αρρενωπό αίσθημα η δουλειά του καλλιτέχνη που αποκαλύπτει αισθήματα, σκέψεις, βιώματα που στο έργο του μετουσιώνονται σε ουσία, ιδέα, συναίσθημα.

Ο Ρήνος Στεφανή βρήκε με τα τελευταία του έργα ένα δρόμο εκφραστικό και γνήσιο. Πιστεύω ότι μπροστά του ξανοίγονται καλύτερες μέρες, μεγαλύτερες επιτυχίες.

Κείμενο Ευάγγελου Λοϊζίδη, εφημερίδα «Ο Φιλελεύθερος», 25.11. 1986

Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο στην τέχνη του Ρήνου Στεφανή είναι το ότι αυτή αποτελεί κυριολεκτικά ένα ισχυρό συνδετικό κρίκο στην ‘παραδοσιακή’ πια ζωγραφική της Κύπρου με νεότερες κατευθύνσεις. Μέσα στον κυκεώνα που επικρατεί σήμερα στην κυπριακή ζωγραφική φαίνεται ότι χάθηκε κάθε μέτρο και οποιαδήποτε συνοχή. Όχι πως κάτι τέτοιο είναι αφ’ εαυτού κακό, αλλά αναμφίβολα, αν δεν φορτιστεί με τα καλά τοπικά στοιχεία θα είναι φτωχό ή και αλλοτριωμένο. Το έργο του Ρήνου Στεφανή όμως, μετρημένα εισάγει νεότερα στοιχεία εξπρεσιονιστικά και δομές σύγχρονες. Είναι από τους λίγους ζωγράφους που κουβάλησαν μαζί τους στο εξωτερικό κομμάτια στέρια από τον τόπο τους και με την επιστροφή τους τ’άφησαν να ανθίσουν.

Πρώτα από όλα σ’αντίθεση με το συνηθισμένο πια πομπώδη και κραυγαλέο τρόπο που παρουσιάζονται οι καλλιτέχνες, ο ζωγράφος τούτος παρουσιάζεται απέρριτος και, βασανιστικά για τους καιρούς μας, ειλικρινής και αυθεντικός. Αυτές οι ποιότητες του βγαίνουν μέσα από το χρώμα και τη θεματογραφία του, αλλά προ πάντος το μέτρο και την προσέγγιση που χαρακτηρίζει όλη του τη δουλειά. Οι χρωματικά καθαρές επιφάνειες προβάλλουν τα αντικείμενα καθάρια ενώ ταυτόχρονα συνδέονται ανάμεσα τους με πετυχημένες τονικές διαφοροποιήσεις. Χρησιμοποιεί μόνο δύο ή τρία πλάνα αποφεύγοντας το ‘πολύ’ σύγχρονο ρηχό της επιφάνειας. Αυτό του είναι αναγκαίο γιατί χρησιμοποιεί εναλλασσόμενη, ανάλογα με το πλάνο, προοπτική για να δώσει την ανάλογη αξία στα στοιχεία του, ιδίως στους συμβολισμούς του. Αποτέλεσμα αυτής της μεθόδου είναι ένα καλά δομημένο σύνολο χωρίς περιττά στοιχειά και υπεκφυγές.

Στο έργο του συνδυάζει δύο φαινομενικά αντίθετες κατευθύνσεις. Ενώ απ’ την μια πλευρά παρουσιάζει ειδυλλιακά στοιχεία απ’ την άλλη παρουσιάζει εξπρεσιονιστική ένταση. Αυτό προέρχεται όχι τόσο από τη θεματογραφία του όσο απ’ την τεχνική που ακολουθεί. Χρησιμοποιεί κυβιστικά στοιχεία με εναλλασσόμενη προοπτική, μεγάλες χρωματικές επιφάνειες και μικροδιακυμάνσεις άπλετου φωτός. Ο Ρήνος παρουσιάζει μια άρρηκτα δεμένη στο σύνολο της δουλειά.  Κι αυτό γιατί είναι περιγραφικός μιας κατάστασης που στο κέντρο της είναι ο άνθρωπος μ’όλα του τα καλά και πάθια. Γι’ αυτό το λόγο το έργο του ζωγράφου το χαρακτηρίζει μια ελκυστική ησυχία. Αυτή η ποιότητα δεν παρουσιάζεται συχνά τώρα τελευταία.

Κείμενο  Άντη Παρτζίλη,  εφημερίδα «Χαραυγή» 28.11.1986

Ο Ρήνος Στεφανή με την έκθεση του αυτή στην ‘Γκλόρια’ κατέπληξε τους πάντες. Η έκθεση του δυναμική, ταρακούνησε κάποια ‘στάσιμα’ νερά στην εικαστική έκφραση. Ζωγραφικός όσο λίγοι, τολμηρός, γνώστης του χρώματος και του τι σημαίνει σύνθεση, μας έδωσε την ευτυχία να δούμε μια από τις καλύτερες εκθέσεις που έγιναν τα τελευταία χρόνια στη Λευκωσία. Η δουλειά του είναι με ένα ιδιαίτερο τρόπο συγκλονιστική, γεμάτη ποίηση μα και δυναμισμό. Ομολογώ ότι λίγοι θάθελαν να εκθέσουν αμέσως μετά από μια έκθεση που απέσπασε τόσο καλές κριτικές όπως αυτή του Ρήνου Στεφανή, διότι η σύγκριση θα ήταν αναπόφευκτη.

Κείμενο του Ανδρέα Χατζηθωμά, περιοδικό «Νέα Εποχή»,  Καλοκαίρι 2004, Η ζωγραφική του Ρήνου Στεφανή

 Όταν, πριν από αρκετά χρόνια, πρωτοείδα τη δουλειά του Ρήνου Στεφανή, μου έκανε εντύπωση η ειλικρίνεια που διαπερνούσε ολόκληρο το έργο του. Η ζωγραφική του αποκάλυπτε τις δικές του ανησυχίες, τους δικούς του προβληματισμούς με τρόπο αυθόρμητο και γνήσιο. Πίστεψα ότι αυτός ο καλλιτέχνης έχει να δώσει στον τόπο του μια ξεχωριστή αίσθηση της Τέχνης.

Και πράγματι, από τότε παρακολουθώ την πορεία του Ρήνου Στεφανή και κάθε φορά με εντυπωσιάζει αυτή η διάχυτη αμεσότητα που έχει το έργο του και η ειλικρίνεια που το διέπει. Μέσα από τα έργα του καλλιτέχνη πραγματικά ξεπηδούν αισθήματα, χρώματα και σχήματα. Αισθήματα χαράς και αυθόρμητης ευεξίας, χρώματα ζωντανά, γεμάτα φρεσκάδα και δυναμισμό, σχήματα που προκαλούν τις αισθήσεις και δημιουργούν καινούργιους καλόδεχτους κόσμους. Τα έργα του θεματικά πηγάζουν μέσα από την καθημερινότητα της ζωής, όπως ο ίδιος ο καλλιτέχνης τη βιώνει ανάμεσα στο συναίσθημα και την επικοινωνία με τον συνάνθρωπο του.

Απλοποιεί την τεχνική του συνεχώς για να έχει περισσότερη αμεσότητα με το έργο του. Είναι μια αμφίδρομη σχέση που οδηγεί τον ίδιο τον καλλιτέχνη σε μια ωριμότητα που του διανοίγει δρόμους για καινούργιες εμπειρίες και νέες κατευθύνσεις.  Το ανήσυχο πνεύμα του, η γόνιμη περιέργεια του για το πριν και το μετά της ζωής, οι φυσικές αντιδράσεις του ανθρώπινου περιβάλλοντος είναι στοιχεία που διεισδύουν στη σκέψη του καλλιτέχνη και, αφού φιλτραριστούν, μεταπλάθονται σε ιδέες και εικόνες που αποτυπώνονται στο καναβάτσο του.  Αποτυπώνονται όμως με τρόπο εκφραστικά ελεύθερο, σχεδόν παιδικό, για να δώσουν την προοπτική της αθωότητας, της απλότητας, της αυθόρμητης διατύπωσης των συναισθημάτων. Η πολύπλοκη, η συγχυσμένη, η πολύβουη καθημερινότητα περνά μέσα από τη διαδικασία της αφαίρεσης και κατακρατά ο δημιουργός αυτό που πρέπει να υπάρχει, αυτό που χρειάζεται και αυτό που είναι λειτουργικό. Τα άλλα εξαφανίζονται, γιατί είναι ανούσια, άχρηστα, ανώφελα.

Αυτή η διαδικασία προϋποθέτει τόλμη, αποφασιστικότητα και ισχυρό τεμπεραμέντο από την πλευρά του καλλιτέχνη. Μακριά από συμβιβασμούς και ψεύτικες ωραιοποιημένες εικόνες, ο Ρήνος Στεφανή   θέλει να επικοινωνήσει με το θεατή άμεσα και ειλικρινά, επιδιώκει να τον φιλοξενήσει μέσα σ’ ένα κόσμο χωρίς προσποιήσεις και επιτηδευμένα εκφραστικά μέσα.  Θέλει να ιδωθεί ο κόσμος εξαρχής, αγνός, απλός, άμεσος, ισορροπημένος στα μέτρα τα ανθρώπινα. Η απλοποίηση των σχημάτων, η τολμηρή χρωματική σύνθεση και οι θεματικές αποτυπώσεις είναι μια δύσκολη διεργασία και μια συνειδητή επιλογή που, για να γίνει αποδεκτή, θα πρέπει ο θεατής να έχει την ικανότητα να διεισδύσει με το βλέμμα του πιο βαθιά από την επιφάνεια του πίνακα, να δει πίσω από τα σχήματα και τα χρώματα το πραγματικό πρόσωπο της ζωής ή, τουλάχιστον, να κατανοήσει πως πρέπει να είναι η ζωή και πως την κατάντησε ο σύγχρονος πολιτισμός. Αυτή η διαδικασία χρειάζεται να στηριχτεί στο συναίσθημα και στις  ευαισθησίες των ανθρώπων που αναζητούν να εξάξουν από την πολυπλοκότητα της ζωής  την ουσία των πραγμάτων.

Πολυταξιδεμένος ο Ρήνος Στεφανή αποκόμισε πολλές εμπειρίες που τις διοχέτευσε  θετικά στη δουλειά του. Ο συνεχής διάλογος σε θέματα τέχνης με την Κολομβιανής καταγωγής σύζυγο του, Σούζαν Βάργκας, τον βοήθησε να αναθεωρήσει πολλές απόψεις για τη ζωή του και την καλλιτεχνική δημιουργία, οδηγώντας τον σε νέους δρόμους ποιοτικής και ποιητικής ενασχόλησης με το αντικείμενο του. Με λιτότητα, αλλά και δυναμισμό, απλοποιεί τις φόρμες του και κινείται περισσότερο σε αφηρημένες αναφορές με επίκεντρο τον άνθρωπο. Ποτέ δεν απομακρύνεται όμως από τον τόπο και τις συνήθειες του, από την ιστορική πραγματικότητα και τις παραδόσεις της χώρας του. Μάλιστα είναι φορές που κάνει βαθιά βουτιά στο παρελθόν για να αναζητήσει τις ρίζες του, και εκεί αποκαλύπτει μια ξεχωριστή εκφραστική δυνατότητα γεμάτη πάθος, ενόραση και απροσμέτρητη ευαισθησία, στοιχεία που βρίσκουν αντανακλάσεις σ όλο του το έργο, χωρίς, βέβαια,  ποτέ να αποσπούν τον ίδιο από το βασικό ζητούμενο που είναι η εικαστική διατύπωση των θεμάτων του. Και είναι αυτό μια ουσιώδης πτυχή της όλης δημιουργικής του προσπάθειας και αποτελεί θα’ λεγα τη βάση του καλλιτεχνικού του οράματος.

Τα χρόνια 1986 –1989  ήταν χρόνια αναζήτησης και περιπλάνησης για τον καλλιτέχνη. (Ισπανία, Ολλανδία, Αγγλία) Το 1989παρουσίασε τη δουλειά του με τίτλο « Ισπανικά» στην Crypt Gallery του Λονδίνου. Λιτότητα, ισορροπία και τάξη χαρακτήριζαν αυτό τον κύκλο της δημιουργίας του που κύριο γνώρισμα του ήταν η έντονη εσωτερική πυκνότητα, το γήινο χρώμα και το αφαιρετικό ιδίωμα.

Το 1990 ο Ρήνος Στεφανή θα δώσει τα πρώτα του έργα που φέρουν το γενικό τίτλο «Πράξεις». Η πρώτη πράξη ήταν οι «Καταγραφές» σε συνεργασία με τη σύζυγο του Σούζαν Βάργκας. Το 1991 ο καλλιτέχνης θα προχωρήσει στην «Πράξη με χώμα» άλλη μια πειραματική δουλειά που θα του ανοίξει το δρόμο για μια εικαστική παρέμβαση – πράξη  στους Τάφους των Βασιλέων στην Πάφο. Τον Ιούλιο του 1992 έχει άλλη μια εικαστική παρουσία με τον τίτλο «Maa – mannequins» αυτή τη φορά στον Κόλπο των Κοραλλίων. Τον Απρίλη του 1994, στον Ακάμα, παρουσιάζει τη συμβολική εργασία του «Στρατιώτες – Στόχοι». Μια εργασία που τα συστατικά της μέρη μετακινούνται και τοποθετούνται ανάμεσα στους λουόμενους στη θάλασσα. Το 1995 το έργο αυτό αλλάζει σε «Άνθρωποι – Στόχοι» και εκπροσωπεί την Κύπρο σε Διεθνή Έκθεση στη Σάμο, Ξάνθη και Θεσσαλονίκη. Με το ίδιο έργο το 2000 συμμετέχει στην έκθεση «Από τη σμίλη στο ήλεκτρο – σύγχρονη Κυπριακή Γλυπτική» πού οργανώνουν οι Πολιτιστικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού.

Παράλληλα με τις «Πράξεις» και τις κατασκευές, ο καλλιτέχνης συνεχίζει τις προσωπικές του αναζητήσεις και στην καθαρή ζωγραφική.  Έτσι το 1998 εμφανίζονται τα «Ερωτικά» του, μια καινούργια δουλειά που προεκτείνεται σε επιμέρους ενότητες, όπως οι σειρές  «Ακροβάτες»,  «Χορευτές»,  «Φυτευτές», «Βρύσες» και άλλες. Κυρίαρχο στοιχείο σ’ όλες αυτές τις συνθέσεις είναι ο άνθρωπος. Παντού κυριαρχεί η παρουσία και οι εκδηλώσεις των ανθρώπων που κινούνται από μια εσώτατη διάθεση να κατακτήσουν το χώρο και να διανύσουν το χρόνο με πάθος και αγωνία, πείσμα και ορμή.

Τα έργα αυτών των σειρών δονούνται από έντονους συναισθηματικούς κραδασμούς, γεμάτους ερωτισμό, σφρίγος και αδημονία. Ο έρωτας απαλλαγμένος από σύνδρομα και ενοχές, μακριά από υποκρισίες και αναστολές διαδραματίζει σημαίνοντα ρόλο στην όλη σύνθεση των πινάκων. Το παιχνίδι των αντιθέσεων, το αχαλίνωτο πάθος, η αμεσότητα και ο αυθορμητισμός είναι τα κύρια στοιχειά που ανεβάζουν τα έργα σε μια αισθαντική κορύφωση που αποκαλύπτει αθέατες πτυχές της ανθρώπινης υπόστασης.

Σημειώνει χαρακτηριστικά ο ίδιος ο καλλιτέχνης:

« Mε ενδιαφέρει περισσότερο η αμφισημία που υπάρχει κρυμμένη σε κάθε ερωτικό, ακροβατικό ή άλλο φαινόμενο, προσπαθώ να βγάλω κάποιο εικαστικό συμπέρασμα που να έχει σχέση με την ουσία. Αυτή η αναζήτηση της συμβολικής ή μεταφορικής διάστασης είναι νομίζω ένα παιχνίδι που έχει να κάνει με τον χαρακτήρα μου που δεν ικανοποιείται με την καθιερωμένη τάξη πραγμάτων. Όλο αυτό το ψάξιμο δεν γίνεται με λογοτεχνικούς ή με πολιτικούς ή με φιλοσοφικούς όρους, οι κανόνες του παιχνιδιού είναι καλλιτεχνικοί.  Νιώθω ότι είμαι μπλεγμένος σε ένα ‘ακροβατικό’, που συχνά αγγίζει τη μεταφυσική. Είναι μια αγωνιώδη προσπάθεια του καλλιτέχνη να διατηρήσει την αξιοπρέπεια του»

 Η καλλιτεχνική πορεία του Ρήνου Στεφανή συνεχίζεται και εξελίσσεται σταθερά, εμπλουτιζόμενη με νέα στοιχεία που προσδίνουν στην προσωπικότητα του καλλιτέχνη μεστότητα και καθιστούν την παρουσία του στο δύσκολο χώρο των εικαστικών περισσότερο ουσιαστική. Ανάμεσα σ΄αυτά τα νέα στοιχεία μπορεί εύκολα να επισημάνει κάποιος τη χρήση του υλικού, που ξεφεύγει πια από αυστηρούς κανόνες και τοποθετείται με περισσότερο αυθορμητισμό και παιδική θα ‘λεγα αφέλεια. Ακόμη προστίθενται περισσότεροι συμβολισμοί που συνδέονται με τη σημερινή συμπεριφορά του ανθρώπου, ο οποίος εγκαταλείπει σταδιακά την παράδοση και την ιστορία του τόπου του. Τερατόμορφα πουλιά, καμένα δέντρα, αυτοκινητόδρομοι, εκσκαφείς, μηχανικοί και πολυκατοικίες είναι τα σύμβολα ενός αλλοτριωμένου κόσμου. Αυτά τα σύμβολα ο καλλιτέχνης με μια πικρή ειρωνεία τα αντιπαραθέτει με παραδοσιακά στοιχεία: Παλιές βρύσες, βόδια, γαϊδούρια, ανθρώπους που ασχολούνται με γεωργικές εργασίες κλπ. Το εικαστικό αποτέλεσμα παρόμοιας αντιπαράθεσης τροφοδοτεί τα συναισθήματα, καταυγάζει αλήθειες. Η εικόνα γίνεται έννοια, το χρώμα ιδίωμα, οι μορφές συνείδηση, μνήμη, ανάγκη, πρόκληση, έντονη παρουσία που λειτουργεί με διττή σχέση στον πραγματικό χώρο. Και ο θεατής κριτικά επιλέγει σ΄αυτό το χώρο τη δική του θέση μέσα από ένα γοητευτικό παιχνίδι, στο οποίο όλες του οι αισθήσεις συμμετέχουν  «εν χορώ».

Κείμενο Κώστα Οικονόμου για την έκθεση «Ερωτικά» του Ρ.Σ.  Νοέμβριος 1999

Ο Ρήνος Στεφανή σπούδασε ζωγραφική στο Λονδίνο από το 1978 ως το 1984.  Μετά την επιστροφή του στην Κύπρο δε χάνει ευκαιρία για να βρεθεί και πάλι στην Ευρώπη και να πλουτίσει τις γνώσεις και τις εμπειρίες του. ‘Έτσι το 1985 – 86 τον βρίσκουμε στο Βερολίνο, και το 1988 – 89 στη Βαρκελώνη και στο Λονδίνο.

Ο Ρήνος Στεφανή είναι ένα ανήσυχο πνεύμα που διαρκώς εξερευνά διάφορους τρόπους έκφρασης και είναι πάντα σε δράση. Έχει δημιουργήσει στο χώρο της αφηρημένης και της εννοιολογικής τέχνης.  Έχει κάνει «Πράξεις», όπως τις λέει ο ίδιος, σε διάφορους χώρους όπως οι «Άνθρωποι – Στόχοι» ή τα ανδρείκελα- μανεκέν, που ξάφνιασαν τους λουόμενους ξαπλωμένα στην αμμουδιά του Κόλπου των Κοραλλίων. Συμμετέχει όμως και σε προγράμματα που μπορεί να έχουν το χαρακτήρα του διαγωνισμού ή της συνεργασίας.  Στο διαγωνισμό υφασματογραφίας με θέμα η Κύπρος και ο πολιτισμός της που προκήρυξε το Βρετανικό Συμβούλιο και οι Πολιτιστικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού,  το έργο του Ρήνου τιμήθηκε με το πρώτο βραβείο. Ο διαγωνισμός είχε προκηρυχθεί με την ευκαιρία της έκθεσης εδώ στη Λευκωσία 12 μεγάλων έργων με ύφασμα και άλλα υλικά που έγιναν για το Δημαρχείο της Γλασκόβης όταν ήταν πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης. Εκεί στη Γλασκόβη βρίσκεται τώρα και το έργο του καλλιτέχνη.  Πέρα από τη συμμετοχή του σε διάφορα προγράμματα έχει παρουσιάσει το έργο του σε εκθέσεις στη Κύπρο και το εξωτερικό.

Η τελευταία του δημιουργία κινείται γύρω από δύο ενότητες: τα «ερωτικά», κατά κύριο λόγο, και τα «ακροβατικά». Και στις δύο περιπτώσεις το κύριο εκφραστικό μέσο είναι το ανθρώπινο σώμα, που το αποδίδει με αφαιρετική διάθεση, απαλλαγμένο από την περιττή λεπτομέρεια.

Η φυσική σωματική ενέργεια σε πλήρη αρμονία με την εσωτερική ορμή εκδηλώνεται σε μια πράξη άρρηκτα δεμένη με την ίδια την υπόσταση του ανθρώπου, που έδωσε τροφή για έρευνα και έμπνευση για δημιουργία, από τότε που μπορούμε να μιλούμε για ανθρώπινη κοινωνία και πολιτισμό. Ο Ρήνος Στεφανή επισημαίνει τον πρωταρχικό ρόλο του ανθρώπινου σώματος και προσπαθεί μέσα από αυτό να διεισδύσει στη ουσία των πραγμάτων και να βρει το νόημα της ζωής.  Σ’αυτή την πορεία δεν περιορίζεται στην επιφάνεια αλλά προχωρεί σε βάθος προσπαθώντας να βρει την αλήθεια. Χρησιμοποιεί με σοφία το παιχνίδι των αντιθέσεων αντιπαραβάλλοντας αντιτιθέμενα και αλληλοσυμπληρωνόμενα στοιχεία από το κόσμο της πραγματικότητας και της καλλιτεχνικής έκφρασης. Τα σώματα βρίσκονται σε σύγκρουση ή αρμονία, εκδηλώνουν βιαιότητα ή τρυφερότητα, κυριαρχία ή υποταγή. Τα οργανικά σχήματα συνδυάζονται με τα γεωμετρικά, τα ψυχρά χρώματα με τα θερμά κοκ.

Η νέα δουλειά του Ρήνου Στεφανή  δονείται από κίνηση και χαρακτηρίζεται από αμεσότητα και αυθορμητισμό, παρόλο που είναι προϊόν επίπονης προσπάθειας και περίσκεψης. Με την ερευνητική του διάθεση και την ειλικρίνεια που τον χαρακτηρίζει, καταπιάστηκε με το σοβαρό θέμα του έρωτα χωρίς προκαταλήψεις . Προσεγγίζει το θέμα του έρωτα απαλλαγμένο από το σύνδρομο της αμαρτίας και της ενοχής, ή της υποκρισίας, που του φόρτωσε η Εκκλησία και η Βικτωριανή εποχή.

Αποφεύγοντας την εύκολη ικανοποίηση του θεατή, ο Ρήνος καταπιάστηκε σοβαρά με το θέμα στοχεύοντας να δώσει έργα που να ανταποκρίνονται στις δικές του προδιαγραφές για το τι μπορεί να θεωρηθεί έργο τέχνης. Το αποτέλεσμα είναι ένα έργο γνήσιο, γεμάτο αλήθεια και ειλικρίνεια.

The Cyprus Weekly 22 – 28 Απριλίου 1994, κείμενο του Glyn Hughes (μετάφραση από τα αγγλικά)

Κάθοδος στον Ακάμα: Το 1991 μια ομάδα Πάφιων καλλιτεχνών ξεκίνησε την καλλιτεχνική ομάδα «Κάθοδος» και παρουσίασαν το έργο τους στους Τάφους των Βασιλέων. Αυτή την άνοιξη προετοιμάζουν ένα καινούργιο πρότζεκτ στην περιοχή του Ακάμα με τον τίτλο «Οικοτοπία» επιδιώκοντας να εκμεταλλευτούν τις δυνατότητες δημιουργίας έργων τέχνης με τη φύση. Θα ξεκινήσουν από την Ακτή του Αχαιών στην περιοχή Μάας και θα καταλήξουν στον Άγιο Γεώργιο της Πέγειας την Κυριακή 24 Απριλίου, 6 μμ.

Ο Ρήνος Στεφανή θα οργανώνει μια νέα «Πράξη», όπως ο ίδιος αποκαλεί τα δρώμενα του. Παρακινημένος από την προειδοποιητική πινακίδα της περιοχής του Ακάμα «Κίνδυνος, μην αγγίζετε» και τους στρατιωτικούς στόχους, δημιούργησε έναν στρατό με πανομοιότυπους Στρατιώτες – Στόχους και τους παράταξε κατά μήκος της ακτής. Το έργο αυτό θυμίζει μια προηγούμενη «Πράξη» του, όταν τοποθέτησε 20 πανομοιότυπες κούκλες – μανεκέν στην παραλία του Κόλπου Κοραλίων μεταξύ των λουομένων τον Ιούλιο του 1992.

Την Σούζαν Βάργκας απασχολεί η έννοια της «Βάρκας» ως αρχετυπικό σύμβολο. Η βάρκα δια μέσου των αιώνων έχει φορτιστεί με διάφορους συμβολισμούς, όπως το όχημα που μεταφέρει την ψυχή στον «άλλο» κόσμο, ως σύμβολο διακίνησης που ενώνει διαφορετικούς πολιτισμούς αλλά και σύμβολο μεταξύ φυσικού και μεταφυσικού.

Κείμενο Δρ. Νάτια Αναξαγόρου, Έκθεση RECTO – VERSO: Από το Βυζάντιο στον Μοντερνισμό, Κέντρο Ευαγόρα Λανίτη, 20 Μαρτίου – 8 Μαίου 2015

Οι Πράξεις και εγκαταστάσεις του Ρήνου Στεφανή «Στρατιώτες-Στόχοι», «Άνθρωποι-Στόχοι» και η ζωγραφική του σειρά με θέμα τις σταυρόσχημες φιγούρες που χορεύουν συρτάκι αποτελούν τους προγόνους των τελευταίων RE – AL δημιουργιών του, οι οποίες μετατρέπουν τον πράσινο στρατιωτικό καμβά σε ένα κυριολεκτικό πεδίο μάχης, διάτρητο με οπές από πυρακτωμένο μέταλλο, υποκατάστατο πυροβόλου. Οι τραυματικές σφήνες διαπερνούν τη φυσική και την ψυχική υπόσταση της λευκής, εσταυρωμένης μορφής, που αποδίδεται με έναν αδρό, χειρονομιακό εξπρεσιονισμό. Ακροβατώντας ανάμεσα στη σκληρή οικονομικοπολιτική πραγματικότητα και την ουτοπία, ανάμεσα στην αξιοπρέπεια και την ταπείνωση, τη ζωή και τον θάνατο, ο φωτοστεφανωμένος χορευτής, περιστοιχίζεται από υφασμάτινες συρραφές σταυρών και περιβάλλεται από την αγωνία και τον πόνο, που σχηματικά αποτυπώνεται στα κεφάλια ενός ανώνυμου πλήθους, καθώς περνά από τη γήινη στην ουράνια σφαίρα: «Περί δε την ενάτην ώραν ανεβόησεν ο Ιησούς φωνή μεγάλη λέγων, Ηλεί, Ηλεί, λαμά σαβαχθανεί;»

Κείμενο της Δρ. Άντρης Μιχαήλ, Ιστορικού Τέχνης, Πανεπιστήμιο Τεχνών [UPJV] Αμιέν, Γαλλία, Έκθεση «Σώμα: Ιστορίες και Αναπαραστάσεις», Κέντρο Ευαγόρα Λανίτη, Λεμεσός, 16 Ιουνίου – 31 Ιουλίου 2010

Οι καλλιτέχνες αυτής της περιόδου για πρώτη φορά δείχνουν το γυμνό σώμα όχι στην ουδετερότητα του μοντέλου του ακαδημαϊκού σχεδίου και της παραδοσιακής απεικόνισης αλλά στην ερωτική του διάστασης… Οι ερωτικές σκηνές, στις οποίες κάποιες φορές υπάρχουν και θεατές, δηλώνουν απαλλαγή από ακαδημαϊκές επιβολές αλλά και υπέρβαση επιβεβλημένων ηθικών κανόνων. Η σεξουαλική πράξη στον Ρήνο Στεφανή έχει ένα πρωτόγονο εκρηκτικό χαρακτήρα και εκφράζει την επιθυμία του καλλιτέχνη να φτάσει σε αρχετυπικές μορφές συνένωσης.

Το σώμα βγαίνει από τη σκιά και εισέρχεται θριαμβευτικά στη σκηνή, που διευρύνεται για να χωρέσει όχι μόνο την δημιουργική πράξη στο εργαστήριο αλλά και τη δημιουργία στους δρόμους και στη φύση (λ.χ. τα δρώμενα του Ρήνου Στεφανή) Οι καλλιτέχνες, ακολουθώντας τα ίχνη εκείνων που έκαναν τα χάππενινγκς στη δεκαετία του ’60, επιδιώκουν να συμφιλιώσουν την τέχνη με τη ζωή κι «έτσι το σώμα γίνεται τώρα ο τόπος του εγώ και το πεδίο όπου το ιδιωτικό συναντά το δημόσιο, όπου το κοινωνικό γίνεται αντικείμενο παραγωγής, διαπραγμάτευσης και νοηματοδότησης. Στην ουσία δεν υπάρχει διαφορά ανάμεσα στη ζωγραφική του και στα διάφορα δρώμενα που ονομάζει «Πράξεις» αφού υπάρχει μια συνέχεια σε όλη τη δημιουργική του διαδικασία που παίρνει κάθε φορά μια διαφορετική έκφραση σ’ ένα διαφορετικό μέσο.

Η δημιουργική διαδικασία του Ρήνου Στεφανή, μακριά από την ακαδημαϊκή παιδεία και τα ακαδημαϊκά του πρότυπα, στηρίζεται σε μια αυθόρμητη παραλλαγή μοτίβων, τα οποία μεταπηδούν ελεύθερα από τον ένα πίνακα στον άλλο, ως αλληλένδετες σειρές, συνθέτοντας τελικά μια μορφή που «επιβάλλεται», χωρίς να είναι συνειδητά επιλεγμένη, μεταλλάσσεται και εμπλουτίζεται σημειολογικά. Γι αυτό και οι τίτλοι δίνονται στο τέλος και έχουν μια πολύ χαλαρή συσχέτιση με το περιεχόμενο. Για το έργο In accordance with the Low of the People’s Republic of China, για παράδειγμα, ο τίτλος, προϊόν ανάμνησης ενός ταξιδιού στο Πεκίνο, δεν συνδέεται άμεσα με μια συγκεκριμένη πραγματικότητα ούτε και με τον πίνακα. Το ίδιο συμβαίνει και με το έργο Messenger of Alcala street. Ο καλλιτέχνης εγκαθιδρύει ένα παιχνίδι, μερικές φορές σαρκαστικό, αλλά πάντοτε γοητευτικό ανάμεσα σ’ αυτό που απεικονίζεται και στον τίτλο, μετατοπίζοντας έτσι τη σκέψη του θεατή σε άλλες εννοιολογικές περιοχές, όπως το έκαναν και οι υπερρεαλιστές στην ποίηση. Όσο πιο πολύ ο τίτλος απομακρύνεται από το περιεχόμενο, τόσο περισσότερες πιθανότητες έχει το ποιητικό θαύμα να κάνει την εμφάνιση του. Ο Ρήνος Στεφανή αρέσκεται στις νέες πραγματικότητες που γεννιούνται με τη σύνδεση δύο εντελώς διαφορετικών πεδίων. Είναι ο ίδιος μηχανισμός που υπάρχει όταν συνδέει υποσυνείδητα ή ενσυνείδητα εμπειρίες και μνήμες από τα ταξίδια που τον σημάδεψαν. Στον πρώτο από τους δύο προαναφερθέντες πίνακες συνυπάρχουν με ασύνδετο τρόπο πρόσωπα, γράμματα, σημεία. Αυτό που τα ενώνει είναι η ενιαία ζωγραφική επιφάνεια, που λειτουργεί σημειολογικά χωρίς να υποδηλώνει ένα συγκεκριμένο χώρο. Το κεντρικό σημείο που δεσπόζει στην εικόνα είναι οι συμπλεκόμενες φιγούρες σε έκδηλες εκρηκτικές ερωτικές στάσεις, που δίνουν την εντύπωση ότι αιωρούνται στον έβδομο ουρανό τη στιγμή της κορύφωσης του ερωτικού παροξυσμού. Πρόκειται για μια «πάντα άμεση ΄φυσική΄ σεξουαλικότητα, έναν πρωτόγονο […[ ερωτισμό» Υπάρχει, πράγματι, στα ερωτικά έργα του ένας ασυγκράτητος σεξουαλικός αισθησιασμός, με μια αγριότητα που τον συνοδεύει έξω από τις κοινωνικές συμβατικότητες. Η έλξη του για τους πρωτόγονους λαούς δεν είναι τυχαία, όπως δεν είναι τυχαία για τον Antonin Artaud, που με το Θέατρο της Ωμότητας θέλησε να δώσει στο ανθρώπινο σώμα τη δύναμη της πρωτόγονης αγριότητας. Τα ερωτικά ζευγάρια του Ρήνου, σαν «παγωμένα στον χρόνο στιγμιότυπα αρχέγονης τελετουργίας », ακροβατούν και αιωρούνται – εικόνα και σύμβολο της τολμηρότητας του καλλιτέχνη που παίζει με τον κίνδυνο. Εικόνες εγκιβωτισμένες σε πολλαπλούς συνδυασμούς, συνθέτουν μια συνεχή διαδικασία αποδόμησης και δόμησης μέχρι το τελικό θέμα να επιβληθεί από μόνο του. Στο κάτω μέρος του πίνακα βλέπουμε τρεις φιγούρες, τρεις οδοιπόρους με δυσανάλογα σώματα που προχωρούν φορώντας αντιασφυξιογόνες μάσκες. Οι μάσκες αυτές, που βρίσκονται και στους άλλους δύο πίνακες, σύμβολο προστασίας από μια επικείμενη απειλή, δηλώνουν, καθώς υποστηρίζει ο καλλιτέχνης, σημειολογικά την εποχή μας, αφού τα ίδια τα γυμνά είναι διαχρονικά και συνδέονται ιδεατά με το πρωτόγονο. Μεταφυσικές ανησυχίες, πραγματικοί φόβοι για υπαρκτούς κινδύνους, κοινωνική κριτική είναι μερικά από τα θέματα που αποκρυσταλλώνονται σ’ αυτές τις μάσκες, μοτίβο που επανέρχεται σε πολλούς πίνακες από τις τελευταίες σειρές του καλλιτέχνη. Παράλληλα με τις ανθρώπινες μορφές, συνυπάρχουν και οι λέξεις με άμεση αναφορά στα γκράφιτι, ως οπτικά σημεία, που του προκαλούν ιδιαίτερη γοητεία, ανεξάρτητα από το νοηματικό τους περιεχόμενο. Το ίδιο συμβαίνει και με το διαχρονικό σύμβολο του σταυρού, που ξεπερνά την αναφορά στη θρησκεία κι επανέρχεται συχνά για να ισορροπήσει τη σύνθεση, όπως ακριβώς και το βέλος στον πίνακα Messenger of Alcala street. Ένα άλλο αινιγματικό στοιχείο στους δύο αυτούς πίνακες είναι το μοτίβο των παράλληλων αφηρημένων γραμμών: μοιάζουν με σκαλοπάτια που οδηγούν στο πουθενά ή με κάγκελα φυλακών, εντούτοις δεν είναι παρά κορμοί δέντρων: ξύλα στοιβαγμένα όπως τα είδε και τον σημάδεψαν στην περιοχή του Αμαζονίου, που έρχονται να συνδεθούν με αυτά που έβλεπε στοιβαγμένα στο χωριό του όταν ήταν παιδί. Συχνά στον Ρήνο Στεφανή υπάρχει αυτή η συγχώνευση στοιχείων που ανέρχονται σε διαφορετικές χρονικές στιγμές και χώρους, υπερβαίνοντας μια συγκεκριμένη πραγματικότητα. Η συμπύκνωση αναφορών, στοιχείων και μοτίβων ακυρώνει την πρώτη εύκολη ανάγνωση, τονίζοντας την πολυσημία της εικαστικής πραγματικότητας. Στο έργο Amacayacu, οι ίδιοι απρόσωποι άνθρωποι, πάντοτε με τις αντιασφυξιογόνες μάσκες, προχωρούν σ’ ένα χώρο εξωπραγματικό, φέροντας υπό μάλης αυτά τα περίεργα αντικείμενα – δεν ξέρουμε αν είναι τεράστιοι φαλλοί, που σχηματίζουν σταυρό, φιγούρα ενός αεροπλάνου ή όπλο, ή ακόμα ακρωτηριασμένοι κορμοί φανταστικών όντων. Κορμοί δέντρων, που σε άλλους πίνακες τους βρίσκουμε στοιβαγμένους, εδώ αποκτούν ερωτικό, απειλητικό και βίαιο περιεχόμενο, από το οποίο δε λείπει και μια αναφορά στα προβλήματα του περιβάλλοντος. Ως σύγχρονος ακροβάτης ο Ρήνος Στεφανή παίρνει κάθε φορά το ρίσκο της πτώσης από το τεντωμένο σχοινί, κι είναι αυτός ο ζωντανός κίνδυνος που δίνει στη ζωγραφική του όχι απλά τον χαρακτήρα της αναπαράστασης αλλά της ίδιας της «πράξης». Στην ουσία δεν υπάρχει διαφορά ανάμεσα στη ζωγραφική του και στα διάφορα δρώμενα που ονομάζει «Πράξεις» αφού υπάρχει μια συνέχεια σε όλη τη δημιουργική του διαδικασία που παίρνει κάθε φορά μια διαφορετική έκφραση σ’ ένα διαφορετικό μέσο.

Τα ταξίδια αποτελούσαν πάντα πηγή έμπνευσης για τους καλλιτέχνες. Ταυτόχρονα, η τέχνη επηρεάζει τον τρόπο που προσλαμβάνουμε και αντιλαμβανόμαστε τους διάφορους τόπους. Τα ταξίδια είναι κυρίως μια νοητική στάση που θεωρεί τον προορισμό ως εξίσου σημαντικό με ό,τι αποκομίζουμε στη διαδρομή. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η περιήγηση σε νέα μέρη εμπεριέχει το άγνωστο και τις προκλήσεις του. Αυτό είναι που έχει συμβεί στην τέχνη του Ρήνου Στεφανή, η οποία έχει αντλήσει έμπνευση και διαχέεται από τις ηπείρους και τα μέρη στα οποία έχει ταξιδέψει.
Στο Λονδίνο όπου σπούδασε, ανακάλυψε στα μυστικά των γκαλερί, των μουσείων, των παλαιών ζωγράφων, αλλά και τη μοντέρνα και σύγχρονη τέχνη. Ταυτόχρονα, εκεί έζησε την πολυπολιτισμική κοινωνία, το βάθος και τη ρηχότητα της, και γνώρισε τον τρόπο ζωής άλλων ανθρώπων – τη μουσική, τα φαγητά, τον πολιτισμό τους. Από το Λονδίνο ταξίδεψε σε άλλες Ευρωπαϊκές πόλεις. Κάθε νέα εμπειρία αποκάλυψε καινούριους κόσμους. Αποδέχτηκε και εκτίμησε την ποικιλότητα, τις αποχρώσεις και το άγνωστο.
Στο Βερολίνο γνώρισε τη μουσική των Άνδεων από τους Λατινοαμερικανούς. Αυτό αργότερα τον οδήγησε στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, στη Νότια Αμερική. Από τη κοσμοπολίτικη Μπογκοτά στο Μεδεγίν, από το Σαν Ακουστίν των Άνδεων, στην Καρθαγένη και στη Σάντα Μάρθα της Καραϊβικής. Απ’ εκεί ταξίδεψε νότια φτάνοντας στον Αμαζόνιο, όπου η Κολομβία συναντά το Περού και τη Βραζιλία, και ψάρεψε πιράνχας ενώ παρακολουθούσε κορμούς δέντρων να τους παρασύρει ο ποταμός. Περιπέτεια στο, και πρόκληση από το άγνωστο.
Η Ισπανία και η Γαλλία επίσης άφησαν τα σημάδια τους. Η Καταλονία και η ρωμανική τέχνη, τα Πυρηναία, η Χώρα των Βάσκων, οι παλαιολιθικές σπηλαιογραφίες σε Ιστουρίτς και Οξοσελάια στην περιοχή της Ναβάρα, μεταξύ Λασκώ και Αλταμίρας, όλα αυτά επηρέασαν τη δουλειά του. Μετά, ο Στεφανή φτάνει στη Κίνα. Περπάτησε στο Σινικό Τείχος και στα Κίτρινα Βουνά του Χέφεη – εμπειρίες που τον σημάδεψαν.
Η προθυμία του να φτάσει σε νέους τόπους, τον φέρνει και στις ΗΠΑ. Πρώτα στη Φλώριδα, με τις επιρροές από την Καραϊβική και τη Νότια Αμερική, την ποικιλότητα και των γρήγορων ρυθμών ζωή. Μετά πηγαίνει στα Everglades, όπου αφθονούν οι κροκόδειλοι, ενώ ξεσπά καταιγίδα που σχεδόν τον αφήνει χαμένο και συγκλονισμένο. Ταξίδεψε σε πόλεις και χωριά κι έκανε φιλίες με τους απλούς ανθρώπους. Τον εντυπωσίασαν κοινότητες όπως των Amish, οι οποίοι μπορούν να ζουν σε μια καταναλωτική κοινωνία, χωρίς ηλεκτρισμό, αυτοκίνητα και τηλεόραση. Είδε ίχνη παγετώνων χιλιάδων χρόνων, σ’ ένα νησί στη λίμνη Eire, εννιά μίλια από τον Καναδά. Ένας καθηγητής πανεπιστημίου τον ξενάγησε σε ένα παλιό νεκροταφείο για διανοητικά ανάπηρους, όπου στους τάφους αναγραφόταν μόνο ένας αριθμός.
Αυτά τα ταξίδια μας οδηγούν πίσω στην πατρίδα του καλλιτέχνη, την Κύπρο. Αρχαίοι οικισμοί – μερικοί εννιά χιλιάδων χρόνων –, το Τρόοδος, βυζαντινές εκκλησίες με θαυμάσιες τοιχογραφίες, κρασιά, ελιές, χαρουπιές… Ακόμα κι εδώ, ο Στεφανή συνεχίζει το ταξίδι, πραγματικό και νοερό, πάντα ανανεώνοντας την τέχνη του.

Κάρολαϊν Φράνσες Βάργκας, Συγγραφέας, 2008, Οχάιο, ΗΠΑ

Στέλιου Βότση, Μάιος 1988

Ο Ρήνος Στεφανή απλοποιεί και μεταπλάθει τις σχέσεις σχημάτων – χρωμάτων, δημιουργεί μια ισορροπία οπτικού βάθους και επιφάνειας του πίνακα, κρατεί μια αναλογία των φυσικών διαστάσεων στις μορφές του, κινεί το χρώμα του με αρκετή αναφορά στις ζωντανές εμπειρίες της ζωής και δίνει φρεσκάδα στην εκτέλεση των πλαστικών δομών του.
Ανεπιτήδευτη και άμεση η ζωγραφική του, δίνει το αίσθημα μιας εκφραστικής ελευθερίας με την οποία προσπαθεί να συνθέσει έργα που έχουν αναφορά στην τέχνη, τη φύση και τη ζωή.

Τα Ερωτικά, οι Ακροβάτες και οι Χορευτές ξεκίνησαν το 1998. Πρώτα έκανα τα Ερωτικά. Στο τέλος του 1999 τα Ερωτικά έμοιαζαν με ακροβατικά. Εκείνη τη χρονιά δίδασκα σε ένα Λύκειο της Πάφου, του οποίο η αίθουσα Τέχνης βρισκόταν σε ένα υγρό υπόγειο, μακριά από το κύριο κτίριο και την κύρια είσοδο του σχολείου. Για να μπω στο σχολείο, προτιμούσα να πηδώ τα κάγκελα (από την πλευρά της Οδού Βενιζέλου). Είχα στο μυαλό μου ένα σκηνικό με πρωταγωνιστή τον ακροβάτη που τον συνέδεσα με το δικό μου σάλτο πάνω απ’ τα κάγκελα. Ο ακροβάτης σήμαινε μήπως την πρόκληση και τον κίνδυνο και το ενδεχόμενο πτώσης από το τεντωμένο σχοινί; Σήμαινε την επιθυμία του καλλιτέχνη να αποδράσει από ένα περιβάλλον συντηρητικό και (τουλάχιστον αισθητικά) μίζερο; Ή μήπως την αγωνία να ισορροπήσω τα αντίθετα για να εξασφαλίσω τη φυσική και πνευματική μου επιβίωση;
Για να ολοκληρωθεί ένα έργο περνά από μια διαδικασία άπειρων αλλαγών. Για να κατανοήσω το θέμα και να βρω λύσεις κάνω πολλά σχέδια και μελέτες. Τα πρώτα σχέδια με «ακροβάτες» τα έκανα στις 3 Φεβρουαρίου 1999. Από τότε έχω κάνει χιλιάδες σχέδια κυρίως με μελάνια αλλά και με μεικτά υλικά.
Η ζωγραφική, οι Πράξεις και οι εγκαταστάσεις μου πηγάζουν από την ίδια εσωτερική ανάγκη. Ο καλλιτέχνης δεν μπορεί από μόνος του να αλλάξει την κοινωνία, ακόμα κι αν συμμετέχει σε πολιτικό ακτιβισμό. Το καλύτερο που πιθανότατα μπορεί να κάνει, είναι να δημιουργεί και να έχει επίγνωση των ορίων του. Ποιων ορίων όμως, εφόσον κάθε φορά είναι αναγκασμένος να αμφισβητεί τα καθιερωμένα όρια, να παίρνει ρίσκα και να ζει την ένταση μιας εύθραυστης ισορροπίας, για να μπορεί να διατηρεί την αξιοπρέπεια και την ελευθερία του.

Παρόμοιο κείμενο γράφτηκε για το βιβλίο «Ρήνος Στεφανή, Ακροβάτες» έκδοση 2008 επιμέλεια Αντώνη Δανού